Anexo 2 - Nominalizazioak

Anexo 2. NOMINALIZACIONES

ALGUNOS TRUCOS PARA RECORDARLAS :
Lo más importante es plantearte a qué pregunta responde la nominalización y con eso y la

-T(Z)EA: casi siempre coincide con la sustantivación de los verbos en castellano: El comer, el beber,...

×          Erretzea txarra da: el fumar es malo

×          Erretzea debekatuta dago: el fumar está prohibido

×          Ogia erostea ahaztu zait: (el) comprar el pan se me ha olvidado

-T(Z)ERA: coincide con el castellano en la preposición A (pero no siempre). Si coincide con los verbos de movimiento como ir o venir.

×          Voy a casa a comer = jatera noa.

×          ¡Vamos a tomar algo! = Gozen zerbait hartzera!

×          Me han invitado a comer = bazkaltzera gonbidatu naute.

-T(Z)EN: no se parece nada al castellano, pero hay un truco para recordar cuando se pone esta nominalización, que es muy utilizada.

Con los verbos que tiene que ver con las capacidades intelectuales y los sentidos como : saber, estudiar, enseñar, aprender, ver, oir.

×          He aprendido a tocar la guitarra: kitarra jotzen ikasi dut

×          Sé tocar la guitarra: kitarra jotzen dakit (soy "sabio" en tocar la guitarra)

×          Me han enseñado a tocar la guitarra: kitarra jotzen irakatsi didate (me han instruido en tocar la guitarra)

Las nominalizaciones que van con los verbos que tienen que ver con los sentidos, son en realidadad gerundios:

×          Te he visto entrar: sartzen ikusi zaitut ( te he visto entrando)

×          Te he oído venir: etortzen entzun dizut ( te he oído viniendo)

×          Te he sentido llegar a casa: etxera heltzen sumatu / entzun zaitut ( te he sentido llegando a casa).

Tambien son -T(Z)EN todos los verbos cuando acompañan a ARI

×          Hitz egiten ari naiz: estoy hablando....

También son -T(Z)EN las nominalizaciones que acompañan a los verbos que indican empezar, intentar o esforzarse en algo (en algo = zertan = tzen)

×          Jaten hasi naiz : he empezado a comer (en euskera dices he empezado EN la actividad de comer = zertan)

×          Idazten saiatu naiz : he intentado escribir (en euskera dices he hecho un intento en ...zertan)

×          Ulertzen ahalegindu naiz : me he esforzado en entenderlo ( este está mas claro)
     También es -T(Z)EN la nominalizacion que acompaña al verbo utzi si significa dejar (no dejar DE)

×          Pasatzen utzi diot : le he dejado pasar

En cambio son -T(Z)EARI:

×          Dejar de: erretzeari utzi diot (he dejado de fumar)

×          Dedicarse a: edateari ekingo / emango diot (me voy a dar a bebida  / me dedicaré a beber)

Son -T(Z)EKO, los imperativos indirectos: que vengas: etortzeko / que lo hagas =  egiteko

Y las nominalizaciones que van acompañadas de un sustantivo: ganas de, idea de, intención de, oportunidad de... jateko gogoa / egiteko ideia / egiteko asmoa / egiteko aukera.....

Zein nominalizazio mota erabiltzen den zein aditzarekin serrenda

(ZER?)  -T(Z)EA	(ZERTAN?)  -T(Z)EN	(ZERTARAKO?)  -T(Z)EKO	(ZERTARA?)  -T(Z)ERA
Ahaztu(*) Aholkatu Amaitu (*) Baimendu Bukatu (*) Bururatu Debekatu Defendatu Desiratu Eduki (*) Egon (*) Erabaki Errekomendatu Eskatu Eskertu Etorri (*) Gogoratu (*) Gomendatu Gustatu Interesatu Kostatu Lortu Onartu Pentsatu Permititu Proposatu Komeni izan Merezi izan Nahi izan Adjektiboa + izan Alferrik izan Atsegin izan Beharrezkoa izan Erraza izan Espero izan Ezinezkoa izan Gogorra izan Harrigarria izan Hobe izan Kaltegarria izan Komenigarria izan Mesedegarria izan Nahiago izan Normala izan Ona / txarra izan (*) Posible izan Zaila / gaitza izan Debekatuta egon Ondo/Txarto  egon	Ahalegindu Ahaztu(*) Ahalegindu Ausartu (*) Amaitu  (*) Asmatu Antzeratu Aspertu Aurkitu Ausartu Bukatu Bidali Egon Eman (denbora) Entzun Etorri (*) Ibili Iraun Ikasi Irakatsi Hasi Jakin Jarraitu Joan Kantsatu Lagundu Lotsatu Nekatu Ohitu (*) Parte hartu Pasa (denbora) Saiatu Sentitu Sumatu Segitu Tardatu Topatu Utzi Saiatu Ari izan Erraza/Zaila izan Itxaropenak, gogoak eta asmoak  =  beti, beti nominalizazioak Ezin + Infinitibo Ahal + Infinitibo Juegos, deportes y las nominalizaciones –(E)AN (no se usa -t(z)en)	Astia Agindu Erregutu Ekarri Esan Eskatu Izan ( BETI –T(z)EKO ) Asmoa izan Astia izan Aukera izan Balio izan Beldurra izan Gogoa/-rik izan Joera izan Lotsa izan Ona / Txarra Izan (*) Ordua izan Ohitura izan Prest egon	Adoretu Animatu Ausartu (*) Behartu Bidali Bota Bultzatu Eraman Etorri Geratu Gonbidatu Heldu Iritsi Joan Kondenatu Ohitu Zigortu Asmoa izan Balio Izan Gogorik izan Ona izan Txarra izan
		NOREN?  -T(Z)EAREN	T(Z)EAK
		Alde Arrazaia Erruz Kontra Ondorioa Ordaina	Asèrtu Baretu Beldurtu Eduki (*) Erotu Harritu Hasserretu Hil Izorratu Lasaitu Mindu Nazkatu Poztu Endatu Tristetu Urduri jarri Zoratu
		NONDIK?  -T(Z)ETIK
		Bizi izan Etorri (*) Heldu Igaro Iragan Itzuli libratu
		ZERTAZ?  -T(Z)EAZ Arduratu Aspertu Gogoiatu Gogoratu (*) Kezkatu  Nekatu	Utxi Aditza (Gauza bera gertatzen da Ahaztu eta Amaitu aditzekin) –T(Z)ERI + UTXI + Nor-Nori-Nork --- Erretzeari utxi nion (He dejado de fumar)  –T(Z)EN + UTXI (Baimena)+ Nor-Nori-Nork ---  Erretxen utxi dizuet (Os he dejado fumar)  –T(Z)EN + UTXI + Nor-Nork --- Etxetik ateratzean, erretzen utxi zaituztet (Al salir de casa os he dejado fumando)